Uierontsteking, ook bekend als mastitis, is een veelvoorkomende aandoening bij melkvee. Maar wat houdt uierontsteking precies in? Hoe kun je het voorkomen en behandelen?

Hieronder vind je alle informatie die je nodig hebt. 

Wat is uierontsteking?

Uierontsteking ontstaat wanneer pathogenen de uier binnendringen en zich vermenigvuldigen. De koe heeft verschillende verdedigingsmechanismen tegen uierontsteking, zoals de tepelhuid en de antibacteriële werking van het tepelkanaal. 

Hoe ontstaat uierontsteking?

De eerste barrière tegen pathogenen is de gezonde tepelhuid. Beschadigingen aan deze huid kunnen bacteriën zoals Streptococcus dysgalactiae en Staphylococcus aureus laten binnendringen en vermenigvuldigen. Het tepelkanaal sluit zich na het melken om bacteriën buiten te houden. 

Welke pathogenen veroorzaken uierontsteking?

Pathogenen die uierontsteking veroorzaken, zijn onder te verdelen in “minor” en “major” groepen, afhankelijk van de ernst van de ontsteking. Major pathogenen zoals Streptococcus agalactiae en Staphylococcus aureus zijn vaak geassocieerd met duidelijk zichtbare symptomen. 

Onderverdeling pathogenen:

Pathogenen die de uierontstekingen veroorzaken, komen heel vaak voor. Ze kunnen op vlak van de mate waarin ze uierontsteking veroorzaken, onderverdeeld worden in 2 grote groepen.

De minor pathogenen zorgen voor een verhoging van het celgetal zonder een zichtbare uierontsteking.

• Negatieve Staphylococcen
• Corynebacterium Bovis

De major pathogenen worden meestal geassocieerd met een duidelijk zichtbare uierontsteking

• Streptococcus agalactiae
• Staphylococcus aureus
• Streptococcus dysgalactiae
• E.coli
• Klebsiella spp.
• Streptococcus uberis

Pathogenen kan men ook volgens oorsprong van infectie indelen.

Koegebonden pathogenen verspreiden zich van koe naar koe en hebben de koe nodig om te kunnen overleven. De overdracht van deze pathogenen gebeurt meestal tijdens het melken.

• Staphylococcus aureus
• Streptococcus agalactiae
• Mycoplasma

Omgevingsgebonden pathogenen komen daarentegen voor in de omgeving voornamelijk in faeces, aarde, ligbedmateriaal en water.

• Streptococcus uberis
• E.coli
• Klebsiella
• Pseudomonas

Wat zijn de symptomen van uierontsteking?

Subklinische mastitis: geen zichtbare veranderingen in de melk, maar een stijging van het celgetal. 

Klinische mastitis: duidelijk zichtbare veranderingen in de melk, zoals een andere kleur, vlokken, klonterigheid, en mogelijk bloed. Het aangetaste kwartier kan pijnlijk, warm, rood en gezwollen zijn. 

Hoe herken je uierontsteking?

Klinische mastitis is met het blote oog te zien door de abnormale melk. Subklinische mastitis wordt vastgesteld door een verhoogd celgetal in melktests zoals CMT of MPR. 

Hoe voorkom en behandel je uierontsteking?

1. Goede melktechniek

Voorbehandeling

Bij de voorbehandeling van de koeien moet je zorgen dat alles droog gebeurt. Gebruik voor elke koe een nieuw doek. Water mag wel gebruikt worden voor vuile uiers, maar zorg er daarna voor dat je de uiers weer goed afdroogt om te voorkomen dat de tepelbekers wegglijden.

Spenen Voorschuimen en Afdrogen

Het voorschuimen en daarna afdrogen van de spenen vermindert de kans op omgevingsgebonden besmettingen aanzienlijk. Een goede hygiëne begint bij een schone stal, dus zorg ervoor dat de ligbedden minstens twee keer per dag worden gereinigd en dat mest van de roosters wordt verwijderd.

Voorstralen

Door de spenen voor te stralen, zorg je ervoor dat cel- en kiemrijke melk niet in de tank terechtkomt. Daarnaast valt afwijkende melk meteen op en komt oxytocine vrij, wat het melkproces bevordert. Pas de 60-seconden-regel toe; hierdoor wordt de uier sneller leeggemolken en is er minder belasting voor de koe.

Werk Hygiënisch

Het is essentieel om hygiënisch te werken. Spoel regelmatig je handen af en ontsmet ze met een alcoholhoudende gel, vooral na het melken van probleemkoeien. Na het melken is het belangrijk om te dippen of te sprayen. Zorg ervoor dat de tepels voldoende bedekt worden om infecties te voorkomen.

Probleemkoeien

Voor probleemkoeien is het cruciaal om het melkstel onder te dompelen in water van 75°C. Laat de koeien na het melken rechtstaan, aangezien het slotgat nog 30 minuten na het melken open blijft staan.

2. Regelmatig onderhoud en controle van de werking van de melkmachine

Vervang Tijdig de Tepelvoeringen

Voor een efficiënt en gezond melkproces is het cruciaal om de tepelvoeringen op tijd te vervangen. Gebruik je rubberen tepelvoeringen? Zorg er dan voor dat je deze na 2500 melkbeurten vervangt. Siliconen tepelvoeringen hebben een langere levensduur en moeten na 6000 melkbeurten worden vervangen. Door tepelvoeringen tijdig te vervangen, voorkom je slijtage en mogelijke schade aan de spenen, wat bijdraagt aan de gezondheid van je koeien en de kwaliteit van de melk.

Regelmatige Controle van de Melkmachine

Een goed functionerende melkmachine is essentieel voor het welzijn van je koeien en de efficiëntie van het melkproces. De enige manier om zeker te weten dat je melkmachine naar behoren functioneert, is door een natte meting uit te voeren. Deze meting geeft je inzicht in de prestaties van de machine en helpt je eventuele problemen vroegtijdig op te sporen en op te lossen.

3. Optimaliseer comfort en hygiëne

Comfortabele Ligboxen

Zorg voor goed ontworpen ligboxen die koeien voldoende ruimte bieden om gemakkelijk te gaan liggen en op te staan. Dit vermindert stress en bevordert hun natuurlijke gedrag, wat hun gezondheid en productiviteit ten goede komt.

Goede Boxbedekking

Een zachte, schone en droge boxbedekking is essentieel. Gebruik materialen zoals stro, zand of speciale matrassen om verwondingen en infecties te voorkomen. Dit zorgt ervoor dat koeien graag en vaak gaan liggen, wat hun comfort en melkproductie verbetert.

Investeren in comfortabele ligboxen en goede boxbedekking creëert een gezonde en productieve omgeving voor je koeien.

4. Zorgvuldige behandeling van klinische en subklinische mastitis

Behandel klinische en subklinische mastitis zorgvuldig om de gezondheid van je koeien te waarborgen. Voer regelmatig bacteriologisch onderzoek uit om precies te weten welke kiemen aanwezig zijn. Dit helpt bij het kiezen van de juiste behandeling en voorkomt verdere verspreiding van de infectie.

5. Verbeter droogstandsmanagement

Verbeter je droogstandsmanagement om de kans op genezing van bestaande infecties te maximaliseren. De droogstand biedt de beste kans op herstel. Zorg voor een droge, schone en comfortabele huisvesting om dit proces te ondersteunen.

6. Verwijder chronisch geïnfecteerde koeien

Verwijder chronisch geïnfecteerde koeien uit je kudde. De kans op genezing is minimaal, en deze dieren vormen een risico voor de rest van de stal door mogelijke besmetting.

7. Aandacht voor de huisvesting van vaarzen

Besteed voldoende aandacht aan de omgeving van vaarzen. Geef geen mastitismelk aan kalveren en zorg voor effectieve vliegenbestrijding om ziektes te voorkomen en de gezondheid van je dieren te waarborgen.

8. Streven naar een optimale gezondheid van je koeien

Zorg voor een goede algehele gezondheid van je koeien. BVD vergroot de kans op uierontsteking, dus wees voorzichtig bij het aankopen van dieren. Optimaliseer voeding en mineralen om hun gezondheid te ondersteunen. Vaccinatie is mogelijk alleen tegen aureus en E. coli, wat kan helpen om infecties te voorkomen.

9. Fokmanagement

Het is belangrijk om te weten dat uiergezondheid erfelijk is.

10. Volg de uiergezondheid op uw bedrijf maandelijks op

Door een combinatie van goede managementpraktijken en aandacht voor hygiëne kan je de kans op uierontsteking aanzienlijk verkleinen. Dit draagt bij aan een optimaal melkproces, gezonde koeien en een hoge melkproductie.

Overzicht

Wil je meer weten over hoe je uierontsteking kunt voorkomen en behandelen? Herbavita biedt advies op maat om de uiergezondheid op jouw bedrijf te verbeteren. Klik hier om een vrijblijvend gesprek aan te vragen met onze deskundige adviseurs. 

Emilie

Regulatory Affairs Officer – Veterinary Surgeon