Mycotoxine-contaminatie in voedsel en diervoeders is een wereldwijd probleem dat economische schade en gezondheidsrisico’s voor mens en dier veroorzaakt. Cargill ontdekte in 2021 dat bij 72% van hun mycotoxineanalyses ten minste één mycotoxine aanwezig was, met Fumonisine, Zearalenon, Aflatoxine en Vomitoxine als meest voorkomende. Schimmelgroei en mycotoxineproductie worden beïnvloed door factoren zoals wateractiviteit, temperatuur en luchtvochtigheid. Daarom is een aanpak “van veld tot vork” essentieel voor effectieve mycotoxinebestrijding. 

Wat zijn mycotoxines?

Mycotoxines zijn giftige stoffen geproduceerd door schimmels, die onzichtbaar, geurloos en smaakloos zijn. Ze tasten de gezondheid van zowel mens als dier aan en kunnen zich voordoen op het veld, na de oogst of tijdens opslag. 

Schimmels en mycotoxines

Schimmels zijn microscopische, plantachtige organismen met draadvormige cellen, bekend als hyfen. Ze zijn overal aanwezig en hun celwanden bestaan uit glucanen, chitine en glycoproteïnen, cruciaal voor hun overleving en contact met de omgeving. 

Verspreiding van mycotoxines

Mycotoxines zijn de meest voorkomende verontreinigingen in diervoeders en plantaardig voedsel. Ze komen vooral voor in tropische en subtropische gebieden met hoge temperaturen en vochtigheid. Klimaatveranderingen vergroten het risico op mycotoxinecontaminatie in Europa. 

Veelvoorkomende Mycotoxines

Er zijn 300-400 geïdentificeerde mycotoxines, waaronder Aflatoxine, Ochratoxine A en Fusarium-toxines zoals Deoxynivalenol (DON). Ze kunnen vóór (Fusarium spp.) of na de oogst (Penicillium spp., Aspergillus spp.) gevormd worden. Granen, vooral maïs, zijn vaak besmet. 

Gevolgen van Mycotoxine-contaminatie

Mycotoxines veroorzaken ziekten, economische verliezen en bedreigen de voedselveiligheid. In de VS alleen worden de jaarlijkse verliezen door mycotoxines geschat op 1 miljard dollar. Ze verhogen de vatbaarheid voor ziekten, verminderen de productie en verlagen de prestaties van dieren. 

Blootstelling en Mycotoxicose

Mycotoxines komen voor in plantaardige en dierlijke producten en zijn resistent tegen kook-, bak- en fermentatieprocessen. Mycotoxicose, de ziekte veroorzaakt door mycotoxines, varieert afhankelijk van de diersoort, blootstellingsgraad en interacties met andere stoffen. 

Mycotoxine regelgeving

De EU heeft maximumgehalten voor mycotoxines in voedsel en diervoeders vastgesteld. Voor diervoeder gelden limieten voor Aflatoxine B1 en Ergot-alkaloïden, en richtlijnen voor andere mycotoxines zoals Deoxynivalenol en Zearalenon. 

Onderzoek naar mycotoxines

Onderzoek aan de Universiteit Gent in maïskuilvoer toonde aan dat Nivalenol (NIV) en Deoxynivalenol (DON) de meest voorkomende mycotoxines in Vlaanderen zijn. Klimaatverandering beïnvloedt de verspreiding van mycotoxines in Europa, met een toename van tropische schimmels. 

Mycotoxines bij rundvee?

Zearalenone, Ochratoxin, Deoxynivalenol (DON), T-2 toxine, Ergot alkaloïden en Fumonisinen veroorzaken mycotoxicose bij rundvee. 

Zearalenone: Maïs, gerst, haver, tarwe, sorghum, hoog risico. 

Aflatoxine B1: Maïs, sorghum, tarwe, laag afbraak in pens. 

T-2 toxine: Maïs, gerst, tarwe, haver, medium risico. 

DON: Maïs, gerst, tarwe, haver, medium afbraak in pens. 

Ochratoxines: Graan, laag risico bij herkauwers. 

Ergot alkaloïden: Graan, gerst, rogge, hoog risico. 

Symptomen van Mycotoxicose bij runderen

Symptomen zijn vaak vaag en variëren per mycotoxine, met verhoogde voederconversie, verminderde eetlust, slechte conditie, melkproductieverlies, diarree, maagdarmontsteking en voortplantingsproblemen. 

Toxisch effect op herkauwers

Herkauwers zijn vaak minder gevoelig voor mycotoxines, dankzij hun pensflora. Echter, sommige mycotoxines, zoals fumonisinen, passeren de pens onveranderd. Hoge voeropname en pensverzuring verhogen de kwetsbaarheid, vooral bij kalveren, overgangskoeien en hoogproductieve dieren. 

Risico voor volksgezondheid

Blootstelling aan mycotoxines via gecontamineerd voeder kan ook diervoederproducten zoals melk, vlees en eieren besmetten. Aflatoxines zijn een groot risico in zuivelproductie. 

Actieplan tegen Mycotoxicose

Een “van veld tot vork” strategie is cruciaal. Preventie richt zich op schimmelgroei op het veld en tijdens opslag. Mycotoxine-binders en -detoxifiers in diervoeder zijn essentieel, met binders die mycotoxines neutraliseren en detoxifiers die ze afbreken. 

Ontdek het aanbod van Herbavita om pensverzuring bij koeien te voorkomen. Onze ervaren adviseurs komen graag bij je langs voor advies op maat. Klik hier om een vrijblijvend infogesprek aan te vragen. 

Emilie

Regulatory Affairs Officer – Veterinary Surgeon