Droogstand bij koeien

Geschreven door Emilie, dierenarts

Bericht delen

Een cruciale periode voor de gezondheid

De droogstand is een bijzonder kwetsbare periode voor melkkoeien. Tijdens deze periode ondergaat de koe diverse lichamelijke veranderingen die aanzienlijke risico’s met zich meebrengen voor de gezondheid, vruchtbaarheid en toekomstige melkproductie. Het is daarom belangrijk om in deze periode extra aandacht te besteden aan jouw vee.

De ideale droogstandslengte

Uit verschillende wetenschappelijke studies blijkt dat de ideale droogstand voor melkkoeien ongeveer 6 tot 8 weken bedraagt. Een droogstand van deze duur leidt tot een hogere melkproductie in de volgende lactatie en ondersteunt een beter herstel en verdere ontwikkeling van het uierweefsel.

Wanneer je de droogstandsperiode verkort of zelfs helemaal weglaat, bijvoorbeeld om hoogproductieve koeien niet droog te zetten, zal dit leiden tot een lagere melkproductie in de daaropvolgende lactatie. Het is belangrijk om te weten dat deze koeien extra melk produceren voor het kalven en dat de kans op problemen na het kalven afneemt.

Wat voor jouw bedrijf de ideale droogstandslengte is, hangt ook af van het algehele droogstandsmanagement. Een goed doordachte aanpak tijdens deze cruciale periode kan het verschil maken voor de gezondheid en productiviteit van je melkvee.

Het rantsoen tijdens de droogstandsperiode

Een koe in droogstand heeft een andere voedingsbehoefte dan een koe in lactatie. Aan het begin van de droogstand moet de energiedichtheid van het voer worden verlaagd om vervetting te voorkomen. In de laatste twee weken voor het kalven moet deze energiedichtheid echter weer worden verhoogd om slepende melkziekte te vermijden. Het is cruciaal dat de droge stofopname (DS-opname) van je koeien hoog blijft gedurende deze periode.

Daarnaast verdienen mineralen en vitaminen extra aandacht om problemen bij het kalven te voorkomen. Door zorg te dragen voor een goed uitgebalanceerd rantsoen tijdens de droogstand, kun je bijdragen aan een soepele overgang naar de lactatieperiode en de algehele gezondheid van je melkvee optimaliseren.

Normen

	Droogstand 1ste groep (FAR-OFF)	Droogstand 2de groep (CLOSE-UP)
DS(kg)	11-12	12-14
VEM/DS	790-860	900-950
RE/Ds	110-120	125-135
DVE/Ds	50-55	70-77
OEB	Positief (<100)	Positief (<100)
Ca(g)	40-45	45-55
P(g)	Max. 30	Max. 30
Na(g)	Max. 10	Max. 10
Mg(g)	Min. 40	Min. 45
K(g)	Max. 200	Max. 200

Mineralen en vitaminen

Het belang van een gezond calciummetabolisme

Het calciummetabolisme speelt een cruciale rol in de gezondheid van koeien in droogstand. Wanneer het calciumgehalte in het bloed van een koe te laag wordt, stijgt de productie van het parathyreoïdhormoon (PTH) in de bijschildklier. Voor de aanmaak van dit hormoon is voldoende magnesium nodig. Vervolgens wordt vitamine D3 in de lever en nieren door PTH omgezet in zijn actieve vorm, calcitriol.

De actieve vorm van vitamine D3 (calcitriol) heeft verschillende belangrijke functies:

Het vrijmaken van calcium uit de botten

Het verminderen van de uitscheiding van calcium via urine

Het verhogen van de calciumopname in de darmen

Er zijn echter ook mineralen die het calciummetabolisme negatief beïnvloeden:

Kalium: remt de opname van magnesium

Fosfor: verlaagt de omzetting van vitamine D3 in zijn actieve vorm

Het is belangrijk om een uitgebalanceerd mineraal- en vitaminebeheer te hebben voor je droogstaande koeien om hun gezondheid te waarborgen en problemen bij het kalven te voorkomen.

Kation-anionbalans (KAB)

Naast voldoende mineralen en vitaminen, speelt de kation-anionbalans (KAB) een belangrijke rol in het calciummetabolisme van koeien in droogstand. De KAB is de balans tussen positief geladen ionen (kationen zoals natrium en kalium) en negatief geladen ionen (anionen zoals chloor en zwavel).

De formule voor het berekenen van de KAB (in mEq/kg) is als volgt:

Formule: KAB (mEq/kg) = (Na (mg/kg)/23,0) + (K (mg/kg)/39,1) – (Cl (mg/kg)/35,5) – ((S (mg/kg) x 2)/32,1)

Een te hoge KAB kan de werking van het parathyreoïdhormoon (PTH) verstoren, waardoor de calciumhuishouding uit balans raakt. Daarom zijn voeders met een laag aandeel aan natrium (Na) en kalium (K) en een hoog aandeel aan chloor (Cl) en zwavel (S) te verkiezen. Je kunt de KAB verder verlagen door anionische zouten aan het rantsoen toe te voegen.

In onderstaande tabel vind je de gemiddelde KAB-waarden van enkele voeders die vaak in de droogstand worden gebruikt.

	Gemiddelde KAB
maiskuil	173
graskuil	386
stro	185
hooi	440
perspulp	40

Optimaliseer het calciummetabolisme van jouw koeien

Vermijd een rantsoen met te veel calcium om een lui calciummetabolisme te voorkomen. Bij het kalven neemt de calciumbehoefte toe, en een trage vrijstelling kan leiden tot kalfziekte, nageboorteproblemen en lebmaagdraaiing. Voeg extra vitamine D3 en magnesium toe en houd de kation-anionbalans (KAB) zo laag mogelijk om de gezondheid van je koeien te ondersteunen.

Droogstandsrantsoen in de praktijk

Indien mogelijk, verdeel je de droogstaande koeien in twee groepen: far-off en close-up. Voor een droogstand van zes weken verdeel je deze periode in vier weken far-off en twee weken close-up.

Afhankelijk van de uitslag van je analyses van je mais- en graskuil, kun je het onderstaande voorbeeldrantsoen aanpassen wanneer je met twee groepen werkt.

Far-off (4 weken):

±6 kg DS maiskuil ≈ 18 kg maiskuil
±3 kg DS graskuil ≈ 6 kg graskuil
3 kg stro
0,5 kg sojaschroot
100 gram Herbamin-dry

Close-up (2 weken):

Zelfde rantsoen als in de far-off
+2 kg transitiemengsel

Vaak zal je groep droogstaande koeien te klein zijn om praktisch met 2 groepen te werken. Dan kies je best voor 1 groep met een rantsoen met een iets hogere VEM/DS voor de hele droogstand dan in de far-off groep. Belangrijk blijft het om de drogestofopname en de mineralen op te volgen.

	Oorzaak	Symptomen	Preventie
Melkziekte	Tekort aan calcium in het bloed	– Geen eetlust- Oren koud- Koe kan niet meer recht- Maakt geen mest of urine	Ondersteuning calciummetabolisme tijdens droogstand
Slepende melkziekte	Te grote negatieve energiebalans na kalven waardoor de koe lichaamsvet gaat afbreken	– Sloom- Weinig eetlust- Adem ruikt naar aceton	– Voorkomen van een te grote negatieve energiebalans- Aangepast rantsoen in de close-up met leverondersteunende vitaminen
Metritis	Verstoorde balans tussen de weerstand van de koe en het aantal bacteriën dat de baarmoeder binnendringt	– Stinkende vaginale uitvloei- Koorts- Daling eetlust- Daling melkproductie	Optimaliseren van de weerstand en hygiëne
Lebmaag-draaiing	Multifactorieel:- Melkziekte- Slepende melkziekte- Weinig pensvulling- Grote lege buik na afkalven- Opblijven nageboorte- Tweelingdracht	– Daling eetlust- Ping geluid aan de linkerflank- Geen koorts- Geen pensgeluiden- Daling melkproductie	– Voorkom metabolische problemen- Geef lauw water na kalven- Aangepast rantsoen
Opblijven van de nageboorte	Multifactorieel:- melkziekte- slepende melkziekte- verminderde weerstand- moeilijke kalving	De nageboorte is niet binnen de 12uur na kalven afgekomen	– Aangepast rantsoen- Beperk stress

Vruchtbaarheid in de droogstand

De close-up periode tijdens de droogstand is cruciaal voor de vruchtbaarheid van je koeien. De ontwikkeling van een primordiale follikel tot een rijpe follikel duurt ongeveer 60-80 dagen. De follikel die je wilt insemineren in de eerste maanden van de lactatie, begint dus te ontwikkelen tijdens de droogstand.

Voor een goede follikelkwaliteit kun je het volgende doen:

Verhoog de energiedichtheid: Dit bevordert de goede rijping van de follikel.
Geef antioxidanten (zoals vitamine E en selenium): Deze beschermen tegen oxidatie en verhogen de weerstand.
Geef een hoge dosis choline: Dit zorgt voor een gezonde lever en een optimaal metabolisme.
Verhoog het β-caroteen: Dit verbetert de bronst en helpt bij het behoud van de dracht.

Bekijk hier het volledige artikel uit Landbouwleven.be